Laatste deel ...

Op dit moment ben ik al weer thuis. Er was geen internetverbinding op de plaats waar we waren, dus alle verslagen lezen jullie pas achteraf. Vanaf maandag ben ik er ook niet meer toegekomen om het verslag aan te vullen dus dat ga ik proberen alsnog te doen. Onze dagen waren gevuld en intensief, maar Jaap, Eefje en ik hebben er alle drie wel erg van genoten en we hebben het gezellig gehad. Om half acht begonnen we met een ontbijt en ook Rhoda, James en Peter kwamen dan bij ons. Vervolgens startten we alle drie om half negen met onze groepen. Jaap zat met zijn groep voor de leadership course in een kleine ruimte in het hoofdgebouw, Eefje en James met hun groep onder de bomen en Rhoda, Peter en ik met onze (de grootste) groep in een open lesgebouw. Onze groep bestond uit veertien leerkrachten, zes mannen en acht vrouwen. We begonnen ’s morgens met een devotion. De eerste dag deed ik dat, de andere dagen werden door de deelnemers gedaan. Het waren altijd mooie momenten en ik heb vooral genoten van hun zingen, swingen en klappen. Na de devotion deed één van de deelnemers een recap waarin de stof van de vorige dag kort verteld werd. Vervolgens startten we met het volgende onderdeel. Om tien uur hadden we een teabreak, van twaalf tot twee de lunch. De lunch was ook altijd een warme maaltijd. Na de lunch bespraken we vaak de training van die ochtend met onze co-trainers en deden we de laatste voorbereidingen voor het middaggedeelte. Van twee tot vijf was er weer een nieuw onderwerp, tussendoor een pauze van een half uur. Na vijf uur evalueerden we de dag en verdeelden we de taken voor de volgende dag. Om zes uur stond het diner voor ons klaar en om zeven uur ontmoetten we iedereen voor de evening devotion. Het was dan al helemaal donker, maar de generator zorgde van ongeveer zeven tot half elf dat er stroom was. Dat was dus de tijd dat je er voor moest zorgen dat accu’s van camera’s, batterijen, telefoons, etc. opgeladen moesten worden en de tijd om te douchen enzo. Daarna moest je je behelpen met een zaklamp. Na acht uur waren Jaap, Eefje en ik in ons huisje, spraken we de dag door en bereidden we de volgende dag voor. Soms bekeken we even de foto’s van die dag, stukjes film … en dan was het alweer tijd om naar bed te gaan. De krekels waren ons achtergrondkoor (al is het de vraag of je het ‘achtergrond’ kunt noemen) en we hebben steeds goed geslapen. We vroegen ons wel af of de plaid die op ons bed lag gewassen was, maar bedachten dat we daar beter niet over na konden denken. Het was het enige wat er was om over je heen te leggen en in verband met muggen heb ik dat dus maar gewoon gedaan. Eefje en ik hebben wel allebei erg veel (vreselijk jeukende) insectenbeten opgedaan, maar weten niet welke insecten daar allemaal voor verantwoordelijk zijn: muggen, vlooien, …? Er even goed aan denken onze malariapillen te blijven slikken komende week!
’s Avonds en ’s nachts heeft het vaak geonweerd (hard!) en geregend (ook hard!). Op donderdagochtend regende het ook ’s ochtends. Tot acht uur zeer hard dus Peter, James en Rhoda kwamen ook pas later voor het ontbijt. De groep die onder de bomen les kreeg werd verplaatst naar onze woonkamer. Door wat te schuiven met het meubilair kon dat prima. Gelukkig was het alweer snel droog en de temperatuur was zeer aangenaam. Het was steeds heerlijk warm (boven de dertig graden). Het was wel erg vochtig: alles werd klam. De kleren die in de kast lagen waren ook allemaal wat vochtig.
Donderdagmorgen ben ik even op bezoek geweest bij een primary school in Lunsar. Deze school zit momenteel ineen kerk, maar ze hopen dat ze een eigen schoolgebouw krijgen. In kleine ruimtes zaten ongelooflijk veel kinderen aan tafeltjes. In de eerste klas waar ik kwam (ongeveer vier bij vier meter), zaten ruim veertig kinderen. Aan tafels waar bij ons hooguit vier kinderen zouden zitten, zaten er hier acht. De kinderen (7 á 8 jaar) waren bezig met een test: op het bord stonden tekeningen met daarnaast de eerste letter van het woord dat erbij hoorde (bijvoorbeeld een tekening van een kopje en ernaast C _ _). De kinderen schreven dit over in hun schriftje. De juf was intussen bij haar bureau bezig met een grote lijst (de presentielijst waarschijnlijk). Deze leerkracht werkte hier zonder dat ze ervoor betaald werd. Waarom dat zo is, weet ik niet. Op deze school werden drie van de vijf mensen niet betaald. Ze deden dit werk dus vrijwillig. In de volgende klas waren ze bezig met leren tellen. Dit waren 55 kinderen van 5 á 6 jaar. Op het bord stonden de getallen 1 tot en met 50. Voor het bord stond een leerling met een stokje in haar hand. Zij wees nummer 1 aan, zei ‘one’ en de hele klas zei het haar na. Dit ging de hele telrij door tot en met vijftig. Vervolgens begonnen ze weer opnieuw. De 9, 10 en 11 jarigen zaten bij elkaar in een groep. Dit waren er ook erg veel, maar ik weet geen aantal. De hoofdmeester die ons rondleidde riep één van de kinderen naar voren en vertelde dat deze jongen het meest kwetsbaar was van de hele school. Zijn vader was overleden toen hij jong was en zijn moeder was als gevolg van alles wat er in de oorlog gebeurd is in de war geraakt en ze kon niet meer voor haar kinderen zorgen. Deze jongen had gevraagd of hij bij de hoofdmeester kon komen wonen. Daar woont hij dus nu. Hij moest ook zijn rug even laten zien (dit gebeurde allemaal voor in de klas, waar alle andere kinderen ook bij waren). Er zat een grote bobbel op zijn rugwervel. De hoofdmeester vertelde dat hij als baby van zijn moeder was afgepakt en weggegooid (waarschijnlijk gebeurd tijdens de oorlog) en daardoor was deze vergroeiing ontstaan. Hij liep slecht en had altijd pijn. Een operatie was te duur…
Donderdagavond had Eefje een belangrijke boodschap voor me: iemand had haar verteld dat hij graag aan mij wilde vragen of ik zijn vriendin wilde zijn, maar hij durfde dat niet zo goed zelf aan me te vragen en vroeg Eefje om advies. Eefje heeft wat voorbereidend werk gedaan en hem gevraagd of hij het leeftijdsverschil niet wat groot vond (hij is denk ik begin twintig). Toen hij mijn leeftijd hoorde, bedacht ook hij dat het misschien wel een groot verschil was en vroeg hij of ik dan misschien een soort ‘grote-zus’ voor hem zou willen zijn. Dat leek Eefje geen probleem en ze vertelde hem dat ze het met mij zou bespreken. Vrijdag kwam hij naar me toe en bood hij zijn excuses aan dat hij het niet zelf aan me had gevraagd, maar zei hij dat hij dat wat spannend vond. We hebben telefoonnummers uitgewisseld en hij heeft gisteren al even gebeld om te vragen hoe onze reis was en hoe het met mama Eef ging ;).
Vrijdag was de laatste dag en na de pauze hadden we een ceremonie voor het uitreiken van de certificaten die ze ontvingen. Daarvóór en daarna wilde iedereen met ons op de foto en hebben we ook groepsfoto’s gemaakt. Ook mijn kleine vriend Baiko was er weer en hij was niet van mijn zijde weg te ‘slaan’. Aan het eind van de ochtend was het echt tijd om afscheid te nemen. Raar idee dat je deze mensen hoogstwaarschijnlijk niet meer terug ziet. Ik heb echt enorm van ze genoten! We zijn in totaal maar negen dagen in Sierra Leone geweest, maar het lijkt veel langer. We hebben natuurlijk ook intensief met elkaar opgetrokken.
Na de lunch vertrokken we naar Freetown. Het was weer boeiend om van alles aan ons voorbij te zien gaan … In Freetown hadden we nog een debriefing op het kantoor van EFSL/CTF. Op weg ernaar toe kwamen we door allerlei soorten wijken die verschilden in grootte en afwerking van gebouwen, maar ook in geuren en kleuren. We reden voorbij de ministeries met prachtige gebouwen, maar ook door de krottenwijken met open riolen en hutjes in allerlei soorten en maten. Ook de mensen verschillen: goedgeklede mensen en mensen met kleren die zevendehands lijken te zijn en vies zijn, vol met scheuren. Een beetje confronterend te bedenken dat dit weekend in Nederland vol zit met sinterklaasvieringen. Bij het kantoor van EFSL waren ook drie studenten van de Driestar die in Freetown hun driemaandelijkse stage doen voor de International Class. Eefje kende deze studenten en vond het dus ook erg leuk om ze even te zien en spreken en de studenten vonden dat ook. Ze hadden het erg naar hun zin. De vergadering vond plaats op het balkon met uitzicht op de zee. Om half zes moesten we snel de auto in om op tijd bij de veerboot te zijn die om zes uur zou vertrekken. Dat werd iets later want wij waren er wel om zes uur, maar de boot nog niet. De auto ging terug naar Lunsar om de vrouwen op te halen die voor ons gekookt hadden en wij zouden aan de overkant een taxi nemen die ons naar het vliegveld bracht. Samuel ging met ons mee om dat te regelen. Het was mooi om Freetown langzaam van ons weg te zien gaan en het werd ook al snel donker. Onderweg kwam er iemand naar ons toe met de vraag of we naar het vliegveld moesten - er was nog plaats over in zijn auto. Na onderhandelingen door Samuel konden we mee in de bus (met airco!) en werden we voor de ingang van het vliegveld afgezet. Hier moesten we weer langs allerlei mannetjes met gewichtige jobs die serieus genomen wilden worden. Een groet in het Creool (How di body?) doet wonderen, ze vinden het erg leuk om een opotho in hun taal te horen spreken. We moesten lang wachten, maar dat snapten we toen we aan de beurt waren om in te checken: alles moest met de hand in de computer gezet worden. Jaap was eerst aan de beurt, daarna kwam ik en toen realiseerde het meisje achter de balie zich dat het misschien wel gezellig voor ons zou zijn om bij elkaar te zitten. Ze ging Jaaps instapkaart even wijzigen. In het vliegtuig kwamen we erachter dat Jaap en Eefje op rij 29 zaten en ik op 39 ;). Tja, er was ruimte zat. Ik zat bij het raam en had twee stoelen. Jaap en Eefje hadden geloof ik ook allebei twee stoelen. Dit was best lekker want we vertrokken om kwart voor twaalf en hadden dus wat meer ruimte om te hangen/liggen. Ik was blij toen we uiteindelijk aankwamen in London (boven London hebben we ongeveer een half uur rondgevlogen voordat we gingen landen, omdat het te mistig was). Onderweg hadden we af en toe turbulentie en ik was echt misselijk. In London moesten we ons haasten om het vliegtuig naar Amsterdam te halen: eerst met de bus van Terminal 1 naar Terminal 5, daarna via checks naar het vliegtuig. Dit was een kleiner vliegtuig dus het vliegen vond ik niet echt lekker. Eefje reikte me steeds een nieuw zakje aan (toen we gingen landen moest ik blijven zitten en kon ik dus niet naar het toilet) en heeft goed voor me gezorgd ;). Met de trein naar Gouda (ik bleef misselijk en Eefje maar sjouwen met één van mijn koffers ) en vervolgens met de auto naar Zeist. Een misselijke afsluiting van een fantastische tijd! Maar: het was het meer dan waard!!!
Tanto Kru (Temne), Papa God, tanki (Creool) … Met dank aan God!